سیستم هزینه یابی سفارش کار

روش های تخصیص هزینه های تولید (مواد مستقیم، دستمزد مستقیم و سربار کارخانه) در هر شرکت تولیدی به نوع محصول و نوع عملکرد آن شرکت سازنده بستگی دارد. به عنوان مثال شرکت های خودروسازی و کشتی سازی هر دو جزء شرکت های تولیدی هستند اما با توجه به نوع فعالیت تولیدی و نوع کالای ساخته شده از دو روش متفاوت برای تخصیص هزینه های تولید استفاده می شود.

سیستم هزینه یابی سفارش کار در شرکت هایی استفاده می شود که محصولات تولید شده در یک دوره معین با یکدیگر متفاوت هستند. دو ویژگی اصلی شرکت هایی که از سیستم هزینه یابی سفارش کار استفاده می کنند، عدم تشابه تولید و عدم تولید انبوه است. بنابراین در این شرکت ها تولید محصولات بنا به درخواست مشتریان و بر اساس سفارش دریافتی از آنها انجام می شود.

نکته حائز اهمیت در این سامانه این است که هر سفارش دارای ویژگی های خاصی بوده و مطابق با سلیقه مشتریان تولید می شود، بنابراین هر سفارش به عنوان موضوع هزینه در نظر گرفته می شود تا بتوان هزینه های تولید را پیگیری و سفارش داد. اختصاص داده شده برای پیگیری و تخصیص هزینه های تولید و هر سفارش از کارت های هزینه سفارش استفاده می شود و این کارت جزئیات هزینه هر سفارش را نشان می دهد.

حسابداران صنعتی به راحتی با استفاده از کارت های هزینه سفارش با ایجاد حسابی خاص برای محصول در فرآیند ساخت، سوابق هزینه های تولید هر سفارش را نگهداری می کنند.

نکته 1: حساب خاص زیر مجموعه های یک حساب کل را نمایش می دهد. در سیستم هزینه یابی سفارش کار، هر سفارش به عنوان یک حساب مشخص برای کالای در حال ساخت و هر سفارش تکمیل شده به عنوان یک حساب خاص برای کالای ساخته شده در نظر گرفته می شود.

نکته 2 : سوابق حسابداری مربوط به سفارشات همانند سوابق شرح داده شده در این آموزش و این آموزش می باشد با این تفاوت که هرگاه حساب کالا در حین ساخت بدهکار یا بستانکار شود باید ثبت شود که همان است. به عنوان کارت سفارش هنگامی که حساب کالای در حال ساخت برای تکمیل کالا واریز می شود، کارت سفارش، سفارش حساب کالای تکمیل شده را پیدا می کند.

تبصره 3: در پایان هر دوره مالی، مجموع مانده حسابهای معین کالاهای در دست ساخت و کالاهای ساخته شده باید برابر با مجموع حسابهای کالاهای در حال ساخت و کالاهای ساخته شده در دفتر کل باشد.

نکته 4: در سیستم هزینه یابی سفارش کار، نقش نرخ جذب سربار کارخانه و سربار جذب شده کارخانه نسبت به سایر سیستم های هزینه یابی از اهمیت ویژه ای برخوردار است، زیرا در زمان تولید و تحویل سفارش به مشتریان، قیمت تمام شده سفارش باید مشخص باشد تا به این ترتیب قیمت فروش و سود ناخالص حاصل از فروش سفارش مشخص شود. اما نمی توان از اطلاعات واقعی سربار برای تعیین بهای تمام شده سفارش استفاده کرد (چون تا پایان دوره مالی در دسترس نیست)، بنابراین باید از نرخ جذب سربار برای جذب سربار کارخانه استفاده شود.

هزینه یابی زباله در سیستم هزینه یابی سفارش کار

در هنگام تولید سفارشات ممکن است به دلیل عواملی مانند کیفیت نامناسب مواد اولیه، تبخیر و غرقابی، بخشی از مواد اولیه به محصول تبدیل نشود و یا به محصولی تبدیل شود که ویژگی های یک محصول را نداشته باشد. محصول سالم چنین هزینه ها و زیان هایی شامل ضایعات مواد خام (ضایعات)، ضایعات محصول و کالاهای معیوب می شود.

ضایعات مواد خام

ضایعات مواد اولیه بخشی از مواد اولیه است که در فرآیند تولید به محصول تبدیل نمی شود و معمولاً به صورت پسماند، ریز یا باقی مانده در فرآیند تولید باقی می ماند. ضایعات مواد اولیه عمدتاً ارزش فروش کمی دارد. براده های آهن در برش ورق های فلزی و اره ها هنگام برش چوب نمونه هایی از ضایعات مواد اولیه هستند.

ایجاد ضایعات مواد اولیه تا حدودی اجتناب ناپذیر است و اگر بیش از حد مجاز باشد نشان دهنده بی کفایتی و بی کفایتی مدیریت است. ضایعات مواد اولیه ای که به طور اجتناب ناپذیر ایجاد می شود، پسماند معمولی و اگر بیش از حد مجاز باشد، پسماند غیرعادی نامیده می شود. ضایعات مواد اولیه را نمی توان در مؤسسه تولید کننده استفاده کرد، اما ممکن است در مؤسسات دیگر استفاده شود.

ضایعات مواد اولیه در چهار مورد زیر هزینه می شود:

1. 1. ضایعات معمولی مواد خام نرخ جذب سربار ندارند و قابل فروش نیستند.
2. 2. ضایعات معمولی مواد خام نرخ جذب سربار ندارند و قابل فروش هستند.
3. 3. ضایعات معمولی مواد اولیه دارای نرخ جذب سربار بوده و قابل فروش نیستند.
4. 4. ضایعات معمولی مواد اولیه دارای نرخ جذب سربار بوده و قابل فروش هستند.

نکته 5: منظور از ضایعات مواد اولیه دارای نرخ جذب سربار این است که در مرحله محاسبه نرخ جذب سرباز می توان هزینه ضایعات مواد اولیه را تخمین زد و در سربار پیش بینی شده لحاظ کرد. اگر هزینه ای برای ضایعات مواد اولیه پیش بینی شده باشد، در زمان شناسایی ضایعات مواد اولیه، هزینه ضایعات مواد اولیه باید به عنوان سربار واقعی در نظر گرفته شود و به حساب کنترل سربار ساخت بدهکار شود. لازم به توضیح است که اگر ضایعات مواد اولیه از نوع غیر معمول باشد، زیان تولید محسوب و در صورت سود و زیان منظور می شود.

تبصره 6: در صورتی که ضایعات مواد اولیه دارای نرخ جذب سربار نباشد، هزینه این نوع ضایعات جزء بهای تمام شده محصول نهایی محسوب می شود و نیازی به محاسبه بهای تمام شده آن نیست.

ضایعات کالا

ضایعات محصولاتی هستند که ویژگی های یک محصول سالم را ندارند و کار مجدد آنها به صرفه نیست.

ضایعات محصول به دو گروه زیر تقسیم می شوند:

الف- پسماندهای معمولی (استاندارد) – کالاهایی هستند که با توجه به ماهیت عملیات تولید و در شرایط بهره برداری کارآمد ایجاد می شوند. به عبارت دیگر زیان هایی هستند که قابل پیش بینی و برآورد هستند اما قابل پیشگیری و اجتناب ناپذیر نیستند. در صورتی که ضایعات معمولی محصول دارای نرخ جذب سربار نباشد، نیازی به محاسبه بهای تمام شده آن نیست زیرا جزئی از کل قیمت سفارش محسوب می شود و فقط ارزش فروش آن به حساب مانده ضایعات منظور می شود. اگر ضایعات معمولی محصول دارای نرخ جذب سربار باشد در صورت وجود، ارزش فروش آن به حساب موجودی ضایعات خط و ارزش غیرقابل بازیافت آن به حساب کنترل سربار تولید بدهکار می شود.

ب- پسماندهای غیرعادی (فوق العاده) – کالاهایی هستند که ناشی از عملیات تولیدی نبوده و در شرایط بهره برداری کارآمد ایجاد نمی شوند. به عبارت دیگر ضایعاتی هستند که قابل پیش بینی و برآورد نیستند، اما می توان از آنها جلوگیری کرد و از آنها اجتناب کرد. ارزش فروش ضایعات غیرعادی محصول به حساب موجودی ضایعات و ارزش غیر قابل بازیافت آن به حساب زیان ناشی از ضایعات محصول منظور می شود.

کالاهای معیوب

محصولاتی هستند که ویژگی های یک محصول سالم را ندارند و در بیشتر موارد کار مجدد برای آنها مقرون به صرفه است. کالاهای معیوب ممکن است به طور معمول یا غیرعادی معیوب باشند.

کالاهای معیوب معمولی ممکن است دارای نرخ جذب سربار (مربوط به تمام سفارشات) باشند یا ممکن است نرخ جذب سربار نداشته باشند (مربوط به یک سفارش خاص). در صورتی که کالای معیوب دارای نرخ جذب سربار باشد، هزینه های تعمیر عیوب به حساب کنترل سربار ساخت و در صورت عدم وجود نرخ جذب سربار، هزینه تعمیر عیوب به حساب محصول در دست اقدام منظور می شود. هزینه های تعمیر کالاهای معیوب غیرعادی به دلیل کار مجدد به حساب بالایی منظور می شود.

شما می توانید با مراجعه به سایت استاد حساب از آموزش ها و دوره های متعدد این مجموعه مانند اکسل،هلو و … بهره مند شوید.