امروزه بیکاری یکی از چالش های جدی اقتصادی و اجتماعی است که بسیاری از مردم با آن روبرو هستند. بیکاری ممکن است به دلایل زیادی رخ دهد. در این موارد افراد به دنبال راه حلی برای کنار آمدن با وضعیت بیکاری و بازگشت به بازار کار هستند. بیمه بیکاری یکی از این راهکارهاست که به این افراد کمک می کند تا در زمانی که بیکار هستند از حمایت اجتماعی برخوردار شوند. در این مقاله از گروه آمادگی کارشناسی ارشد به بررسی این موضوع می پردازیم که بیمه بیکاری چیست؟ و شرایط دریافت آن چیست؟ با ما بمانید.

به چه کسی بیکار می گویند؟

اصطلاح بیکار معمولاً به افرادی اطلاق می شود که در حال حاضر بدون شغل هستند و به دنبال شغل یا فرصت شغلی جدید هستند. طبق قانون بیمه، بیکار به بیمه شده ای گفته می شود که به طور ناخواسته بیکار شده و اکنون آماده شروع کار در محیط کاری جدید است.

بیکاری می تواند به دلایل مختلفی از جمله عدم همکاری کارفرما، اختلافات سازمانی، مشکلات اقتصادی، تغییر موقعیت جغرافیایی یا حوادثی مانند سیل، زلزله، جنگ و آتش سوزی رخ دهد. از این رو در اکثر کشورها معمولاً برنامه ها و سیاست های مختلفی برای کمک به افراد بیکار در جهت یافتن شغل مناسب و رفع مشکلات بیکاری اجرا می شود. در ایران برای کمک به افراد بیکار برنامه ها و قوانین مختلفی وضع شده است. یکی از مهمترین این برنامه ها قانون بیمه بیکاری است.

بیمه بیکاری چیست و به چه کسانی تعلق می گیرد؟

بیمه بیکاری نوعی حمایت اجتماعی است که به افراد بیکار که شغل خود را از دست داده اند داده می شود. بر اساس قانون کار و تامین اجتماعی، بیمه بیکاری یکی از بیمه های بازنشستگی مدت معین است. در چند سال اخیر با بروز مشکلات مختلف اقتصادی، احتمال از دست دادن شغل اجباری افزایش یافته است. در چنین شرایطی رفع نیازهای زندگی برای فردی که شغل خود را از دست داده دشوار می شود. به همین دلیل استفاده از بیمه بیکاری یکی از بهترین راه حل ها برای مقابله با این مشکل است.

قانون و آئین نامه اجرایی بیمه بیکاری در سال 69 در مجلس تصویب شد و همچنان در حال اجراست اما هر ساله تغییراتی در میزان مقرر بیمه ایجاد می شود. همچنین مرجع تشخیص بیکاری در این قانون به همراه تاریخ وقوع آن، اداره کار و امور اجتماعی است.

مدت زمان دریافت بیمه بیکاری چقدر است؟

مدت زمان دریافت بیمه بیکاری به شرح جدول زیر است:

سابقه پرداخت بیمه	مدت زمان دریافت مقرری برای متاهلین	مدت زمان دریافت مقرری برای مجردها
۶ تا ۲۴ ماه	۱۲ ماه	6 ماه
۲۵ تا ۱۲۰ ماه	۱8 ماه	۱۲ ماه
۱۲۱ تا ۱۸۰ ماه	26 ماه	۱8 ماه
۱۸۱ تا ۲۴۰ ماه	36 ماه	26 ماه
از ۱۴۱ ماه به بالا	50 ماه	36 ماه

شرایط دریافت بیمه بیکاری در سال 1402 چیست؟

شرایط دریافت بیمه بیکاری در سال 1402 به شرح زیر است:

• بیمه شده باید تابعیت ایرانی داشته باشد.
• بیمه شده باید تحت پوشش تامین اجتماعی باشد.
• بیمه شده باید بدون اراده شخصی بیکار بوده باشد.
• بیمه شده باید حداقل 6 ماه سابقه پرداخت حق بیمه قبل از بیکاری داشته باشد
• بیمه شده باید مشمول قانون کار و تامین اجتماعی باشد.
• بیمه شده باید سوابق پرداخت حق بیمه را داشته باشد.
• بیمه شده به دلیل حوادثی مانند سیل، زلزله و آتش سوزی بیکار است. در این صورت فرد نیازی به داشتن حداقل سابقه بیمه ندارد و مشمول بیمه بیکاری می شود.
• کارگران فصلی که در میانه فصل به طور غیرارادی اخراج می شوند. در صورت تایید، واجد شرایط دریافت بیمه بیکاری خواهند بود.
• بیکاری باید حداکثر تا 30 روز پس از اخراج یا اعلام عدم نیاز توسط کارفرما به اداره کار گزارش شود.
• در صورتی که بیمه شده تا 2 ماه پس از اتمام خدمت سربازی به سر کار بازگردد، اما کارفرما از بازگشت به کار خودداری کند، در صورت داشتن سایر شرایط می تواند تحت پوشش بیمه بیکاری قرار گیرد.
• بیمه شده باید در دوره های آموزشی و سوادآموزی اداره کار و نهضت سوادآموزی شرکت کرده و هر دو ماه یک بار گواهی حضور در این کلاس ها را به شعب تامین اجتماعی ارائه کند.

در صورت داشتن شرایط لازم برای دریافت بیمه بیکاری، فرد بیکار می تواند از حمایت بیمه بیکاری برخوردار شود.

 

بیمه بیکاری چقدر است؟

یکی از سؤالات مشمولان بیمه بیکاری این است که مبلغ بیمه بیکاری چقدر است؟ در پاسخ به این سوال باید بگوییم که حداقل مبلغی که سازمان تامین اجتماعی بابت بیمه بیکاری پرداخت می کند معادل 55 درصد میانگین حقوق سه ماه گذشته بیمه شده و حداکثر آن معادل 80 درصد است. از میانگین حقوق بیمه شده. در ادامه به نکات مهمی در خصوص میزان بیمه بیکاری می پردازیم.

• • این مبلغ از روزی که فرد شغل خود را از دست می دهد محاسبه و پرداخت می شود.

در صورتی که 55 درصد متوسط ​​حقوق بیمه شده کمتر از حقوق پایه تعیین شده توسط وزارت کار باشد. مبلغ دریافتی معادل حداقل حقوق آن سال خواهد بود.

• بیمه شده حداکثر می تواند 4 نفر تحت تکفل داشته باشد. برای هر فرد وابسته 10% به فیش اضافه می شود.
• بر اساس قانون جدید بیمه بیکاری 10 درصد حداقل دستمزد به مبلغ بیمه بیکاری متاهلین اضافه می شود.

با توجه به موارد مذکور و حقوق پایه تعیین شده توسط وزارت کار، حداقل حقوق بیکاری در سال 1402 معادل 4,019,556 تومان خواهد بود.

چه مدت باید بیکاری را اعلام کنیم؟

بیمه شده باید حداکثر تا 30 روز پس از بیکار شدن به اداره کار مراجعه و آمادگی خود را برای اشتغال به شغل جدید یا مشابه اعلام کند. تشخیص و تایید اختیاری یا غیر ارادی بودن بیکاری بیمه شده بر عهده نمایندگان اداره کار و تامین اجتماعی است. شعب تامین اجتماعی پس از استعلام و تایید بیکاری فرد نسبت به برقراری و پرداخت مستمری بیکاری بیمه شده اقدام می کنند. اعلام بیکاری بیش از 30 روز و حداکثر تا 3 ماه با تشخیص هیأت اختلاف اداره کار و رفاه اجتماعی محل امکان پذیر خواهد بود. نکته قابل توجه این است که مبلغ بیمه بیکاری از روز اول بیکاری محاسبه و پرداخت می شود.

 

نحوه تشکیل بیمه بیکاری + مدارک لازم

برای تشکیل پرونده بیمه بیکاری، فرد واجد شرایط باید ظرف مدت 30 روز پس از بیکاری با در دست داشتن مدارک لازم به اداره کار و امور اجتماعی مراجعه و آمادگی خود را برای کار اعلام کند. برخی از مدارک مورد نیاز برای تشکیل پرونده بیمه بیکاری در سال 1402 عبارتند از:

• اصل و کپی یک سال آخر قرارداد کار یا تصمیم صادر شده
• 4 قطعه عکس جدید 4×3
• اصل و کپی مدرک تحصیلی یا مدرک فنی
• اصل و کپی تمام صفحات شناسنامه
• اصل و کپی کارت ملی
• اصل و کپی گواهی کار از شرکت
• اصل و کپی کارت پایان خدمت (فقط برای آقایان)
• کپی از صفحه اول دفترچه بیمه
• معرفی کارفرما

کارفرما موظف است در معرفی نامه محل کار را کتبا و با ذکر زمان به اداره مرکزی کار استان اطلاع دهد. تاریخ درج شده در این نامه باید یک روز پس از پایان قرارداد و آخرین روز ذکر شده در لیست بیمه باشد.

موارد لغو بیمه بیکاری چیست؟

مواردی که باعث لغو بیمه بیکاری می شود عبارتند از:

• اگر بیمه شده دوباره شروع به کار کند.
• بیمه شده باید از پذیرش مشاغل مشابه خودداری کند.
• بیمه شده مستمری بازنشستگی دریافت می کند یا بنا به دلایلی از کار افتاده است.
• مدت زمانی که بیمه بیکاری به وی تعلق می گیرد به پایان می رسد.
• در صورت فوت بیمه شده.
• در صورتی که بیمه شده بدون دلیل موجه از شرکت در دوره های آموزشی بخش امتناع کند.

 

چه کسانی تحت پوشش بیمه بیکاری نیستند؟

افرادی که تحت پوشش بیمه بیکاری نیستند عبارتند از:

• شهروندان خارجی
• بازنشستگان
• مشاغل آزاد و بیمه شدگان داوطلب
• از معلولان به طور کلی
• کارگرانی که در کارگاه های خانوادگی کار می کنند
• بازنشستگان

نکات پایانی

بیمه بیکاری به عنوان راهکاری مهم و حیاتی در حمایت از افراد بیکار و تقویت بازار کار از اهمیت ویژه ای برخوردار است. افرادی که تحت پوشش بیمه بیکاری هستند این امکان را دارند که برای مدت معینی درآمد ثابت داشته باشند و سابقه خدمت خود را حفظ کنند. در واقع فرد می تواند در مدتی که بیکار است به دنبال شغل مناسبی باشد و بهترین تصمیم را برای آینده خود بگیرد.