همه چیز در مورد اوراق مشتقه

اوراق مشتقه یکی از انواع اوراق بهادار است که ارزش آن به دارایی پایه بستگی دارد. این اوراق اغلب برای سوداگری و سود خرید و فروش می شوند. برخی از آنها برای کاهش خطر استفاده می کنند. برای آشنایی بیشتر با این مقالات با ما همراه باشید!

اوراق مشتقه

اوراق مشتقه در واقع قراردادهای مالی هستند که ارزش آنها بر اساس یک یا گروهی از دارایی ها تعیین می شود. رایج ترین دارایی های اساسی سهام، اوراق قرضه، ارزها، کالاها و شاخص های بازار هستند. ارزش این دارایی های اساسی با توجه به شرایط بازار متفاوت است. کاربرد اصلی قراردادهای مشتقه کسب سود از طریق سفته بازی است.

قیمت های بورس همیشه در نوسان است. برخی از معامله گران به دلیل کاهش ارزش سهام خود متحمل ضرر می شوند. اینجاست که مشتقات وارد عمل می شوند. در چنین شرایطی می توانید با قرارداد مشتقه و شرط بندی دقیق به جای ضرر، سود کسب کنید. یا به عبارت دیگر، با قراردادهای مشتقه می توانید از ضررهای احتمالی در بازار سهام محافظت کنید.

چرا سرمایه گذاران به قراردادهای مشتقه روی می آورند؟

مزایای مشتقات به کسب سود محدود نمی شود. برخی از این مزایا عبارتند از:

مزیت آربیتراژ: معامله آربیتراژ به معنای خرید یک کالا یا اوراق بهادار با قیمت پایین در یک بازار و فروش آن به قیمت بالا در بازار دیگر است. در چنین شرایطی معامله گران می توانند سود خوبی از اختلاف قیمت دو بازار به دست آورند.

محافظت در برابر نوسانات بازار: نوسانات در قیمت های بازار ممکن است خطر ضرر شما را افزایش دهد. در بازار اوراق مشتقه می توانید از خود در برابر کاهش قیمت سهامی که دارید یا افزایش قیمت سهامی که قصد خرید دارید محافظت کنید.

سفته بازی یا معاملات سهام: همانطور که گفتیم برخی از معامله گران برای کاهش ریسک از اوراق مشتقه استفاده می کنند. اما دیگران از آن برای سفته بازی و سود استفاده می کنند. در این صورت می توانید بدون فروش واقعی سهام خود از نوسانات قیمت سود ببرید.

معامله گران مشتقه

همانطور که مشاهده کردید، هدف افراد از حضور در بازار مشتقه متفاوت است. شما می توانید این معامله گران را بر اساس انگیزه های تجاری آنها به دسته های زیر تقسیم کنید:

صندوق های تامینی

این افراد معامله گران بازار سهام ریسک گریز هستند. هدف آنها از حضور در بازار مشتقه، محافظت از سبد سرمایه گذاری خود در برابر ریسک بازارهای سهام و تغییرات قیمت در این بازارها است. برای این کار در بازار مشتقه موقعیت مخالف را در نظر می گیرند. به این ترتیب خطر ضرر را به کسانی که آماده پذیرش آن هستند منتقل می کنند. در ازای پوشش این ریسک، آنها باید حق بیمه ای را به معامله گر ریسک پذیر بپردازند. اجازه دهید با یک مثال این موضوع را روشن کنم.

به عنوان مثال، شما صاحب 100 سهم از شرکت XYZ هستید که در حال حاضر قیمتی حدود 120 دلار برای هر سهم دارد. هدف شما فروش این سهام در سه ماه آینده است. با این حال، شما نمی خواهید به دلیل کاهش قیمت پول از دست بدهید. در عین حال نمی خواهید فرصت فروش آن را با قیمت بالاتر و کسب سود بیشتر در آینده از دست بدهید. در این صورت می توانید با پرداخت حق بیمه «اختیار فروش» خریداری کنید و هر دو شرط فوق را داشته باشید.

دلالان

این معامله گران با آغوش باز از ریسک استقبال می کنند. در واقع هر ریسکی را برای کسب سود می پذیرند. دیدگاه آنها کاملاً مخالف دیدگاه پرچین ها است. به همین دلیل، گاهی اوقات اگر به درستی شرط بندی کنند، سود زیادی به دست می آورند.

در مثال بالا، معامله‌گر برای محافظت در برابر سقوط قیمت سهام، یک «اختیار فروش» می‌خرد. همتای او، سفته باز، شرط می بندد که قیمت سهام سقوط نخواهد کرد. اگر قیمت سهام سقوط نکند، شما حق اعمال “اختیار فروش” خود را از دست می دهید. اما سفته باز حق بیمه را به جیب می زند و سود می برد.

معامله گران مارجین

مارجین به حداقل مبلغی اطلاق می شود که برای حضور در بازار مشتقه باید نزد کارگزار سپرده گذاری کنید (نوعی ضمانت است). این حاشیه برای انعکاس سود و زیان روزانه شما بر اساس فراز و نشیب قیمت های بازار استفاده می شود.

شما می توانید از مارجین برای به دست آوردن اهرم (مثل وام بانکی) استفاده کنید و موقعیت خود را در معاملات بزرگ بازار حفظ کنید. به عنوان مثال در بازار مشتقه می توانید 200 سهم از شرکت ABC (با استفاده از اهرم) به قیمت 1000 روپیه با حاشیه مناسب و سرمایه 2 روپیه خریداری کنید. ناگفته نماند که تغییر جزئی قیمت در بازار مشتقه منجر به سود و زیان بیشتر نسبت به بازار سهام می شود.

آربیتراژگران

این معامله گران از تفاوت قیمت مشتقات مشابه در بازارهای مختلف برای کسب سود استفاده می کنند. آنها اوراق بهادار را در یک بازار با قیمت پایین می خرند و در بازار دیگر با قیمت بالاتر می فروشند. البته این تنها زمانی امکان پذیر است که یک اوراق بهادار با قیمت های متفاوت در بازارهای مختلف عرضه شود.

فرض کنید یک سهم خاص در بازار سهام 1000 روپیه قیمت دارد و در بازار آتی قیمت آن 1050 روپیه است. یک معامله گر آربیتراژ سهامی را در بازار سهام به قیمت 1000 روپیه می خرد و آن را در بازار آتی به قیمت 1050 روپیه می فروشد. او در این معامله 50 روپیه سود کم ریسک به جیب زد.

انواع قراردادهای مشتقه

قراردادهای مشتقه متداول شامل اختیار معامله، قراردادهای آتی، فوروارد و سوآپ است.

اختیار معامله: قرارداد اختیار معامله قراردادی است که در آن خریدار می تواند دارایی پایه را با قیمتی مشخص در یا قبل از یک دوره زمانی مشخص خریداری یا بفروشد. خریدار هیچ تعهدی به اعمال اختیار خود ندارد. فروشنده گزینه به عنوان گزینه نویس شناخته می شود. قیمت تعیین شده را قیمت موثر نیز می گویند. قرارداد اختیار معامله در دو حالت اروپایی و آمریکایی اجرا می شود. در مورد آمریکایی، خریدار می تواند ملک خود را قبل از انقضای قرارداد بفروشد. اما در مورد اروپایی، فروش دارایی فقط در تاریخ مشخص شده امکان پذیر است.

قراردادهای آتی: قراردادهای آتی قراردادهای استاندارد شده ای هستند که به دارنده این امکان را می دهند تا یک دارایی خاص را با قیمت توافقی در تاریخ معین خریداری یا بفروشند. طرفین قرارداد آتی متعهد به اجرای قرارداد هستند. این قراردادها در بازار سهام معامله می شوند. ارزش آنها روزانه در بازار تعیین می شود. یعنی ارزش قرارداد با توجه به پیش بینی تغییرات بازار تا تاریخ انقضای آن تعیین می شود.

قرارداد آتی: قراردادهای آتی مانند قراردادهای آتی قابل اجرا هستند. اما تفاوت آنها با قرارداد آتی در غیراستاندارد بودن آنهاست و در بورس معامله نمی شوند. این قراردادها خارج از بورس خرید و فروش می شود و بنا به درخواست طرفین قابل تغییر می باشد.

قراردادهای مبادله یا معاوضه: سوآپ قراردادهای مشتقه ای هستند که در آن طرفین تعهدات مالی خود را مبادله می کنند. در این قرارداد، طرفین متعهد می شوند که منافع دو دارایی خاص را بدون مبادله اصل آنها مبادله کنند. جریان نقدی در این قراردادها بر اساس نرخ بهره است. این نوع قرارداد انواع مختلفی دارد که رایج ترین آنها سوآپ نرخ بهره است. سوآپ ها در بورس معامله نمی شوند، این قراردادها بدون بورس بین شرکت ها یا مؤسسات مالی منعقد می شوند.

نحوه معامله در بازار مشتقه

• قبل از ورود به این بازار باید با عملکرد آن آشنا شوید. استراتژی های بازار مشتقه با استراتژی های بازار سهام متفاوت است.
• در بازار اوراق مشتقه باید قبل از شروع معامله مبلغ حاشیه را واریز کنید. این مبلغ تا زمان تسویه تراکنش قابل استرداد نیست. علاوه بر این، زمانی که سطح مارجین شما به زیر حداقل می‌رسد، بسته به تغییرات بازار، باید دوباره آن را شارژ کنید.
• برای ورود به معاملات مشتقه باید یک حساب معاملاتی فعال داشته باشید. اگر از خدمات کارگزاری استفاده می کنید، می توانید معاملات خود را به صورت آنلاین یا تلفنی نیز انجام دهید.
• برای انتخاب سهام، باید عوامل متعددی از جمله وجه نقد، حاشیه، قیمت قرارداد و سهام پایه را در نظر بگیرید. قبل از شروع معامله مطمئن شوید که همه چیز با بودجه شما مطابقت دارد.

شما می توانید با مراجعه به سایت استاد حساب از آموزش ها و دوره های متعدد این مجموعه مانند اکسل،هلو و … بهره مند شوید.