تحلیل هزینه و سودمندی

اگر در یک مطالعه بررسی شود که آیا مزایای انجام یک کار یا پروژه خاص بیشتر از مشکلات و مشکلات آن است یا خیر، تحلیل هزینه و فایده مبنای تصمیم گیری است. می توان گفت همه ما آگاهانه یا ناخودآگاه در طول روز در انجام کارهای مختلف، تصمیم گیری در موقعیت های مختلف، خرید کالاهای مختلف و … مشغول هستیم و از آن بهره مندیم. مفهوم تحلیل هزینه و فایده در متون مختلف با عبارات مختلفی بیان شده است. در زبان انگلیسی به صورت CBA یا BCA (Benefit cost analysis) در فارسی با اصطلاحات آنالیز هزینه-منفعت، تحلیل هزینه-منفعت یا تحلیل هزینه-منفعت استفاده می شود.

مفهوم هزینه-فایده بیش از 160 سال پیش توسط یک مهندس فرانسوی به نام ژول دوپو معرفی شد. او مبنای نظری تحلیل هزینه و فایده را در سال 1844 پیشنهاد کرد و از آن تاریخ به بعد، تحلیل هزینه و فایده نقشی حیاتی در اقتصاد رفاه ایفا کرد، اما اولین استفاده گسترده از آن توسط واحد مهندسی نیروی زمین آمریکا به عنوان روشی برای تصمیم گیری در مورد ارزیابی پروژه های آب فدرال در اواخر دهه 1930 در ایالات متحده آمریکا اتخاذ شد. این روش به دلیل سادگی و در عین حال کارآمدی مورد توجه اقتصاددانان قرار گرفت و از دهه 50 به طور رسمی وارد ادبیات اقتصادی شد و از آن زمان به بعد برای تحلیل سیاست های موثر بر حمل و نقل، سلامت عمومی و… استفاده شد. دفاع ، آموزش و محیط زیست نیز استفاده شده است. کاربرد اصلی این تحلیل در کسب و کار و صنعت به عنوان روشی برای ارزیابی پروژه ها، خدمات و محصولات مختلف بوده است، به همین دلیل بیشتر تعاریف مربوطه بر این حوزه ها متمرکز شده است.

تحلیل هزینه و فایده در مفهوم، تحلیلی است که در آن مزایا و هزینه های مربوط به مراحل مختلف انجام کاری با هم مقایسه می شود. کار اصلی در این تحلیل، مقایسه مزایا و هزینه‌های بخش‌های مختلف و در واقع مقایسه نتایج به روش‌های مختلف است. تحلیل هزینه و فایده مقیاسی برای اندازه گیری است. به طوری که کلیه مبالغ مثبت (جریان نقدی و سود) در یک طرف ترازو و کلیه مبالغ منفی (هزینه ها و زیان ها) در طرف دیگر ترازو قرار می گیرند. از دیدگاه سلیمی، تحلیل هزینه و فایده روشی است برای یافتن تمام هزینه ها و منافع یک پروژه و تعیین کمیت آنها به طوری که تفاوت این دو نشان دهنده مقرون به صرفه بودن فعالیت باشد.

تجزیه و تحلیل هزینه و فایده را می توان به چهار روش پیاده سازی کرد که دو نوع اول بیشتر مورد استفاده قرار می گیرند:

• تجزیه و تحلیل هزینه و فایده قبل از اجرای پروژه (Ex ante CBA) که قبل از اجرای پروژه یا یک خط مشی پیشنهادی خاص انجام می شود و با محاسبه سود و هزینه های برآورد شده، این نوع تحلیل مستقیم و بی واسطه در تصمیم گیری های عمومی می باشد. و سیاست ها و برای تعیین تخصیص یا عدم تخصیص منابع کمیاب به پروژه های خاص استفاده می شود.
• تجزیه و تحلیل پستی که پس از اتمام پروژه انجام می شود و تمامی مزایا و هزینه ها مشخص می شود. اگرچه دامنه این نوع مطالعه گسترده تر است، اما اطلاعات لازم در اجرای پروژه و نوع مداخله را با تاخیر مشخص می کند.
• گاهی تحلیل هزینه و فایده در حین اجرای یک پروژه خاص انجام می شود. برخی از عناصر این مطالعه مشابه تحلیل قبل از اجرای پروژه و برخی مشابه تحلیل های بعد از اجرای پروژه است.
• در نوع دیگری از تحلیل، نتایج حاصل از تحلیل هزینه- فایده قبل و بعد از اجرای پروژه با یکدیگر مقایسه می شود. این روش بهترین تحلیل را در خصوص اجرای پروژه های خاص ارائه می دهد.

انجام تحلیل هزینه و فایده «قبل از اجرای پروژه» می تواند در موارد تصمیم گیری برای اجرای یا عدم اجرای یک پروژه یا برنامه خاص، تصمیم گیری در مورد ادامه پروژه خاص، انتخاب بین چند گزینه اجرا، انتخاب مقیاس استفاده شود. زمان بندی مناسب و مناسب برای یک پروژه یا برنامه، ارزیابی پروژه ها یا سیاست های اجرایی به تصمیم گیرندگان و سیاست گذاران کمک کرد. این تحلیل را می توان «پس از اجرای پروژه» به منظور تعیین میزان موفقیت پروژه در دستیابی به سودآوری با توجه به هزینه های انجام شده در مقایسه با گزینه های جایگزین یا تمرکز بر اجزای مختلف یک پروژه یا برنامه انجام داد. برای تعیین نحوه اصلاح آنها و اجزای قابل حذف یا استفاده برای توسعه را تعیین کنید.

یکی دیگر از نرم افزار های با سابقه و بزرگ در حوزه حسابداری نرم افزار سپیدار است که این نرم افزار یکی از بزرگ ترین نرم افزار های موجود برای حسابداری شرکت ها،سازمان ها،مشاغل و … است،کسانی که این نرم افزار را به صورت حرفه ای و کامل بلد باشند موقعیت های شغلی مناسبی برای این افراد فراهم است به این دلیل که اکثر کسب و کار ها و شرکت ها از سپیدار استفاده می کنند،آکادمی استاد حساب یکی از کامل ترین دوره های آموزش نرم افزار سپیدار را در اختیار کاربران قرار داده است و تمامی موارد کلیدی و مهم برای فراگیری این نرم افزار به صورت دقیق و کامل در این دوره گنجانده شده است،کاربران عزیز می توانند در این دوره به صورت حضوری و غیر حضوری شرکت کنند و با یاد گیری کامل این نرم افزار به راحتی مشغول به کار شوند.

در یک مفهوم کلی، تحلیل هزینه و فایده روشی برای سازماندهی اطلاعات است که منجر به تصمیم گیری کارآمد در مورد نحوه تخصیص منابع در پروژه های مختلف می شود. قدرت این روش به عنوان یک روش ارزیابی از دو ویژگی اساسی ناشی می شود: هزینه ها و منافع یک طرح یا پروژه تا حد امکان بر اساس شرایط مالی بیان می شود، بنابراین می توان آن را به طور مستقیم با سایر موارد و همچنین هزینه ها مقایسه کرد. و فواید بر اساس سودی که برای کل جامعه ارائه می شود ارزیابی می شود، از این رو دیدی جامع و همه جانبه دارد و منحصر به افراد و گروه خاصی نیست.

به طور کلی می توان گفت که تحلیل هزینه و فایده یک منطق تصمیم گیری است که بر اساس محاسبه پیامدهای احتمالی گزینه های مختلف تصمیم گیری عمل می کند. این تحلیل به پنج سوال اساسی پاسخ می دهد: چه منافع مستقیمی از این هزینه ها به دست می آید؟ چه منافع غیرمستقیمی از این هزینه ها به دست خواهد آمد؟ آیا سود بیشتر از هزینه است؟ اگر هزینه انجام نشود چه اتفاقی می افتد؟ اگر این اقدام ضروری است، آیا گزینه ای کم هزینه تر برای انجام آن وجود دارد؟ این روش تجزیه و تحلیل به تعیین تصمیم مناسب برای ایجاد حداکثر سود در برابر حداقل هزینه کمک می کند. البته شایان ذکر است که تحلیل هزینه و فایده نمی تواند تنها مبنای تصمیم گیری باشد، بلکه می تواند به عنوان یک ابزار کمکی ارزشمند در سیاست گذاری مورد استفاده قرار گیرد.

مراحل اساسی در فرآیند تحلیل هزینه و فایده

هر فرآیند تصمیم گیری منطقی، مزایا و معایب یک سیاست اجرایی را با هم مقایسه می کند. هر نوع تحلیل اقتصادی پروژه شامل تکنیک های مقایسه و تصمیم گیری و انتخاب بهترین راه حل از بین راه حل های موجود بر اساس شرایط اقتصادی می باشد. انجام تجزیه و تحلیل هزینه و فایده به عنوان یک فرآیند تصمیم گیری مراحل مختلفی دارد که ممکن است دشوار و پیچیده به نظر برسد. بنابراین، برای اجرای موثر و قابل کنترل، مراحل اجرا را می توان در هشت مرحله خلاصه کرد:

1. تعیین اهداف و محدوده پروژه.

2. تعیین فازهای مختلف پروژه و جایگزین های آن

3. برآورد هزینه ها و منافع پروژه و تعیین ارزش کمی آنها

4. تعیین میزان کاهش احتمالی نرخ هزینه و سود در آینده

5. انتخاب شاخص های ارزیابی مناسب

6. تحلیل حساسیت نوعی بررسی یک ارزیابی اقتصادی با این سوال است که پس از اتمام پروژه، آیا برآوردهای اولیه می تواند معرف خوبی از شرایطی باشد که در آینده رخ می دهد و پروژه را تحت تاثیر قرار می دهد؟ و تعیین عدم قطعیت ها و ریسک های پروژه

7. انتخاب بهترین پروژه از بین گزینه های موجود

8. ارائه پیشنهاد و تهیه گزارش نهایی.

شما می توانید با مراجعه به سایت استاد حساب از آموزش ها و دوره های متعدد این مجموعه مانند اکسل،هلو و … بهره مند شوید.